بارنامه به یک سند قانونی گفته میشود که بهوسیله شرکتهای حمل و نقل برای فرستنده صادر میشود. معمولاً در سند بارنامه اطلاعات مربوط به بار، شامل نوع بار، مقدار بار و مقصد بار قید میشود.
اینکه بارنامه چیست و چه کاربردهایی دارد و ارزش حقوقی آن به چه صورت است، موضوعی است که شرکت خدمات باربری سریع بار قصد دارد در ادامه این مطلب به تشریح آن بپردازد.
چرا بارنامه مهم است؟
همانطور که گفته شد، بارنامه یک سند است که به عنوان مثال این سند از سوی شرکت باربری شمال تهران صادر میشود و در واقع حکم یک قرارداد بین فرستنده و شرکت ارسال کننده بار را در شمال تهران دارد. اینکه چرا بارنامه در باربری شمال تهران از اهمیت زیادی برخوردار است، به این دلیل است که:
- بارنامه یک تضمین برای سلامت کالای ارسال شده است؛ که در صورت خسارت دیدن آن کالا، فرستنده میتواند با استناد به همان بارنامه از بیمه خسارت دریافت کند.
- بارنامه یک سند قابل معامله است و میتواند به عنوان وثیقه نیز مورد استفاده قرار گیرد. در واقع کالایی که در حال انتقال است، میتواند به عنوان رهن یا گرو برای انجام یک فعالیت اقتصادی قلمداد شود.
- بارنامه باعث شفافیت و نظم در فرایند انتقال کالا است و از ایجاد اختلافات مالی پیشگیری به عمل میآورد.
انواع بارنامه
بارنامه دارای انواع مختلفی است که عبارتند از:
بارنامهها بر اساس مسیر
بارنامهها بر اساس مسیر میتوانند شامل سه دسته باشند:
- بارنامه هوایی (برای حمل کالا به وسیله هواپیما)
- بارنامه دریایی (برای حمل کالا به وسیله کشتی)
- بارنامه زمینی (برای حمل کالا از طریق راه آهن یا جاده)
البته انواع دیگر بارنامه نیز وجود دارند که عبارتند از:
- بارنامه چارتری
- بارنامه مستقیم
- بارنامه فیاتا
- بارنامه مرکب فیاتا
- بارنامه حمل سراسری
- بارنامه شخص ثالث
- بارنامه رسید پستی
- بارنامه بیات
- بارنامه آن بورد
- بارنامه آندک
بارنامه هوایی چیست؟
بارنامه هوایی سندی برای حمل کالا با هواپیما است. در این نوع بارنامه، اطلاعاتی مثل نوع کالا، وزن کالا، تعداد کالا و ارزش کالا قید شده است. علاوه بر اطلاعات مربوط به کالا، اطلاعات دیگری مثل شماره پرواز، تاریخ و مبدا پرواز و همچنین مقصد آن نیز در بارنامه هوایی قید میشود.
از جمله ویژگیهای بارنامه هوایی باید به این موارد اشاره کنیم:
- بارنامه هوایی غیر قابل معامله است و تنها نقش یک رسید حمل کالا را بر عهده دارد.
- بارنامه هوایی در سه نسخه صادر میشود (یک نسخه برای شرکت حمل کننده، یک نسخه برای فرستنده و یک نسخه برای گیرنده)
- بارنامه هوایی باید ممور به مهر شرکت هوایی و حاوی اطلاعات مربوط به تاریخ و شماره پرواز باشد.
بارنامه هوایی چه کاربردی دارد؟
از بارنامه هوایی برای حمل سریع و امن کالا به نقاط مختلف جهان استفاده میشود. این بارنامه برای کالاهای ارزشمند، کالاهای اورژانسی که باید سریع حمل شوند، و کالاهای فاسد شدنی بسیار مناسب است
بارنامه دریایی چیست؟
بارنامه دریایی سندی برای حمل کالا به وسیله کشتی است که این سند به وسیله شرکت کشتیرانی یا نماینده قانونی آن تنظیم و صادر میگردد.
از جمله مشخصات بارنامه دریایی باید به این موارد اشاره کنیم:
- برخلاف بارنامه هوایی که قابل معامله نیست، بارنامه دریایی قابلیت معامله دارد و میتواند به عنوان سند مالکیت کالا در نظر گرفته شود.
- بارنامه دریایی در چهار نسخه تنظیم میشود (یک نسخه برای فرستنده، یک نسخه برای گیرنده، یک نسخه برای کاپیتان کشتی و یک نسخه برای مالک کشتی یا نماینده قانونی وی)
- تأیید نهایی و امضای بارنامه دریایی به وسیله کاپیتان کشتی انجام میشود.
انواع بارنامه دریایی
بارنامههای دریایی انواع مختلفی دارند که عبارتند از:
- بارنامه مستقیم دریایی (برای حمل بار از مبدا به مقصد با استفاده از یک کشتی)
- بارنامه خطی دریایی (برای حمل بار در خطوط دریایی منظم)
بارنامه دریایی چه کاربردی دارد؟
معمولاً از بارنامه دریایی برای حمل کالاهای گوناگون به نقاط مختلف جهان استفاده میشود. کالاهایی که نیاز به حمل با حجم بالا و هزینه پایین دارند، به وسیله بارنامه دریایی جابجا میشوند.
بارنامه راه آهن چیست؟
بارنامه راه آهن که به آن راهنامه هم گفته میشود، سندی است که طبق آن مجوز حمل کالا با قطار صادر میشود. معمولاً راهنامه در محل ایستگاه راه آهن مبداء صادر میشود.
از جمله مشخصات بارنامه راه آهن میتوان به این موارد اشاره کرد:
- بارنامه راه آهن غیر قابل معامله است و تنها نقش رسید حمل کالا را بازی میکند.
- راهنامه شامل اطلاعات مربوط به کالا از جمله نوع کالا، وزن، تعداد، ارزش، مبداء، مقصد و شماره واگن کالا میباشد.
کاربرد بارنامه راه آهن
بارنامه راه آهن سندی است که از آن برای حمل کالاهای گوناگون در نقاط مختلف کشور استفاده میشود. کالاهایی که نیاز به حمل با حجم زیاد و هزینه پایین دارند، از طریق بارنامه راه آهن و از روی خطوط ریلی کشور جابجا میشوند.
بارنامه حمل زمینی با کامیون
بارنامه حمل کامیون به سندی گفته میشود که از آن برای حمل کالا با استفاده از کامیون استفاده میشود. مثلا شما زمانی که باربری قیطریه انجام می دهید باید یک سری اطلاعاتی مرتبط با بار و باربری قیطریه را ذکر کنید. اطلاعاتی که در بارنامه کامیون قید میشوند عبارتند از:
- مشخصات هر سه طرف شامل مشخصات گیرنده، فرستنده و حمل کننده کالا
- مشخصات بار شامل نوع و وزن آن
- هزینههای مربوط به حمل و نقل کالا
کاربرد بارنامه حمل با کامیون
بارنامه حمل با کامیون به منظور حمل کالا در مسیرهای جادهای استفاده میشود. این بارنامه میتواند کالاهای گوناگون از جمله مصالح ساختمانی، ماشین آلات صنعتی، لوازم منزل، مواد غذایی خشک یا فاسد شدنی، تولیدات کشاورزی و … را جابجا کند.
از جمله مزیتهای استفاده از بارنامه حمل با کامیون میتوان به این موارد اشاره کرد:
- بارنامه حمل بار با کامیون جنبه سندیت دارد و میتواند به عنوان یک سند معتبر، کل فرایند حمل و نقل کالا را ثبت کند.
- این نوع بارنامه به عنوان یک سند معتبر برای حمل کننده، گیرنده و فرستنده مورد استناد قرار میگیرد و باعث اطمینان از حمل درست و سالم کالا میباشد.
- بارنامه حمل با کامیون دقیقاً مشخص میکند که در صورت بروز سانحه، کدام طرف مسئول جبران خسارت خواهد بود.
قوانین حاکم بر بارنامه
هر یک از چهار مؤلفه، یعنی شرکت حمل و نقل، فرستنده، گیرنده و راننده بار دارای قوانین خاصی در بارنامه هستند که به تفکیک به قوانین هر یک از آنها اشاره میکنیم:
قوانین بارنامه برای شرکتهای حمل و نقل و باربری
- تکمیل بارنامه به همراه درج کرایه کل حمل بار
- صدور بارنامه از مبداء قانونی ثبت شده شرکت
- دریافت پروانه عبور ویژه بارهای ترافیکی
- پوشش کامل بیمه برای کل بار
قوانین بارنامه برای فرستنده
- اعلام دقیق مشخصات بار و محل بارگیری
- اعلام دقیق مشخصات گیرنده و محل تخلیه بار
- اعلام مشخصات کامل بار شامل تعداد، وزن، ابعاد، نوع بستهبندی و …
- انجام بارگیری به موقع
قوانین بار برای گیرنده
- تخلیه منظم و بهموقع بار
- پرداخت کرایه کامل درج شده در بارنامه به راننده
قوانین بار برای راننده
- حضور بهموقع در زمان بارگیری
- حضور بهموقع در زمان تخلیه
- نگهداری از بار به منظور دریافت کرایه
- حمل سریع و ایمن کالا
- نگهداری کامل از بار
قوانین و کنوانسیونهای حمل جادهای
مهمترین کنوانسیون حمل کالا از طریق جاده عبارت است از:
کارنه تیر
از کنوانسیون کارنه تیر زمانی استفاده میشود که کامیون برای حمل بینالمللی کالا ناچار به عبور از چند کشور مختلف باشد. دفترچه کارنه تیر، روند قانونی و تشریفات گمرکی عبور کامیون از گمرکهای بین راه را تسهیل میکند.
مواردی که در دفترچه کنوانسیون کارنه تیز گفته شدهاند عبارتند از:
- اطلاعات دقیق کالا، فرستنده، گیرنده و راننده
- مجوز عبور برای بارهای ترافیکی
- پوشش بیمه مسئولیت حمل بار
- مشخصات محل بارگیری و تخلیه
راننده کامیون باید ضمن حضور بهموقع در محل بارگیری، بار را تحویل گرفته و به سمت مقصد حرکت کند. در تمام گمرکهای بین راه، راننده باید با ارائه دفترچه کارنه تیر، مجوز عبور ترانزیت کالا را دریافت کند.
بارنامه از چه اجزایی تشکیل شده است؟
به طور کلی بارنامه، مشخصات کلی بار و فرایندهای مالی حاکم بر آن را قید کرده است. در نظر داشته باشید که اگر برایتان سوال شد که آیا باربری کد رهگیری دارد، این را باید در نظر بگیرید که کد رهگیری جزو موارد بارنامه نیست و جزو مشخصات آن به حساب نمی آید.
مشخصات کامل بارنامه عبارتند از:
- شماره سریال بارنامه (شماره منحصربهفردی که بهوسیله سازمان حمل و نقل به بارنامه تعلق میگیرد)
- تاریخ دقیق صدور بارنامه
- مشخصات فرستنده و گیرنده (شامل نام، کد ملی، کد پستی و آدرس)
- نشانی دقیق محل بارگیری و تخلیه
- مشخصات راننده (شامل نام، کد ملی، شماره هوشمند، تاریخ اعتبار کارت سلامت و تاریخ اعتبار کارت هوشمند رانندگی)
- مشخصات ناوگان (شامل نوع، مدل، برند، شماره پلاک، نوع بارگیری، تاریخ اعتبار بیمه و وضعیت معاینه فنی)
- نوع بار (شامل نام، وزن و نوع بستهبندی)
- ارزش مالی محموله (برای اظهار به شرکت بیمه)
موارد مالی که در بارنامه قید میشوند نیز عبارتند از:
- هزینه حمل بار (شامل هزینه باربری، عوارض جادهای، بیمه حمل کالا و بیمه تکمیلی راننده)
- کرایه پایه (کمترین کرایه تعیین شده از سوی سازمان حمل و نقل جادهای)
سخن پایانی
بارنامه بهعنوان تنها سند رسمی و معتبری شناخته میشود که مشخصات کامل بار به همراه مشخصات فرستنده، گیرنده، و انتقال دهنده آن را مشخص میکند. در این مطلب، شرکت خدمات باربری سریع بار، شما را با انواع بارنامهها و ارزش حقوقی آنها و همچنین مشخصات هر نوع بارنامه آشنا کرد.